Nynke van de Nadort

“Een lange routekaart uitstippelen is niet voortvarend. Wij denken: we weten wat werkt, doe de dingen dan die wél werken.” Vertelt Wanda de Kanter afkeurend over de aanpak van de overheid en Generatie Rookvrij. De activiste tegen de tabaksindustrie heeft haar doel duidelijk voor ogen: er mogen geen jongeren meer beginnen met roken. Als longarts werd ze dagelijks geconfronteerd met de gevolgen van roken. “Het regeerakkoord is feitelijk mislukt, want effectieve maatregelen staan er niet in.” Het moet stoppen volgens de Kanter en dat gebeurt niet door halve maatregelen.

VNO NCW heeft verschillende commissies in het leven geroepen waaronder de tabakstafel. Aan deze tafel worden de krachten gebundeld om samen met de overheid de goede maatregelen in te zetten tegen het roken.  Dit gaat nog niet altijd even soepel: “Je weet gewoon dat als de lobby van de tabaksindustrie aan de tafel zit, gaan de maatregelen niet door.” Stelt de Kanter. Dan worden alleen de niet-effectieve maatregelen aangenomen.

Wanda: “Uit duizenden onderzoeken is al gebleken dat prijs en beschikbaarheid de grootste factor is bij het roken. Dan kun je wel kinderopvangen rookvrij gaan maken, maar kinderen van drie jaar oud beginnen niet met roken, kinderen van veertien wel.” Voor een tabak-vrije wereld en een eerlijke kans voor de huidige jonge generaties moet er een goede aanpak zijn. “Het wordt pas over een paar jaar verboden om tabak te verkopen in de supermarkten, dan mag het nog wel in alle andere winkels verkocht worden. Dan schiet het nog niet op. Het moet alleen nog toegestaan worden om tabak te verkopen bij tabakszaken waar alléén tabak wordt verkocht. Uit de buurt van scholen en opleidingen.”

De samenwerking tussen Generatie Rookvrij (initiatief van de Hartstichting, Longfonds en KWF) en de Kanter was gestopt omdat de fondsen de maatregelen die Wanda destijds eiste te heftig en activistisch vonden. Inmiddels zitten ze weer in hetzelfde netwerk: “Zij zien nu ook dat dit dus gewoon mislukt is. Inmiddels zijn onze krachten gebundeld en staan we een stuk sterker, maar die samenwerking blijft moeilijk. Nieuwe leden van de tweede kamer of nieuwe mensen die instromen bij Generatie Rookvrij kunnen zich niet voorstellen hoe kwaadaardig die tabaksindustrie van opzet is.”

Dertig procent van alle kankersterfgevallen komt door de gevolgen van roken. “De tabaksindustrie is sinds 1950 bezig met het ontkennen van die feiten. Ze zijn specifiek gericht op kinderen, ouderen beginnen niet met roken.”  Het is verboden voor de tabaksindustrie om te lobbyen, maar het gebeurt tóch. “De rechtse partijen zijn heel gevoelig voor lobbyisten van de tabaksindustrie. Zij halen vrije keuze en verslaving door elkaar. Het is een vrije keuze om te beginnen met roken, maar zodra je verslaafd bent kun je niet meer kiezen om niet te roken.” Vertelt de Kanter.

De linkse partijen en het middenveld in de tweede kamer zijn al wel bewust van het tabak-probleem: “Ik denk dat we op een soort ‘tipping point’ zitten.” Zegt de activiste. “Heel veel westerse landen praten ook niet meer over ‘tobacco control’, maar over ‘tobacco endgame’ en dat is wat we hiermee bereiken. Dat uiteindelijk nul procent van de jongeren onder de achttien begint met roken.”